مدیریت وکلاسداری جذاب ۴

4-      چراعنوان کتاب راآموزش توأم باهم توان افزایی گذاشته ایم. *

همانطوری که درابتدای کتاب اشاره شده تمرکزاولیه برانضباط درکلاس، برخورد با مقابله وتنفراز آموزش می باشد. تاپیش ازسال1960 مطالب زیادی در باره ی با انضباط درکلاس شناخته ونوشته نشده بود.به اغلب مامعلمان که در آن زمان تازه به کار آموزش مشغول شده بودیم به صورت غیر رسمی توصیه می شدکه در کلاس درس جدی باشیم وبا سخنان خشک و محکم ازبروز هرگونه سوء رفتار جلوگیری کنیم.به شخص من چنین توصیه شد که دراولین برخورد با دانش آموزان لبخند نزده وروش بسیار دوستانه ای نداشته باشم. همچنین پیشنها د می شد که روش ما شبیه تجار حرفه ای باشد ، جدی عمل کنیم وهمانطوری که مشاورین معتبر توصیه نموده اند ،ما زمانی می توانیم شیوه ی جدی وعمومی خودرا تقلیل دهیم که ، ازرفتارمناسب دانش آموزانمان مطمئن شده باشیم.من آن زمان می پنداشتم که چنانچه درشروع کلاس وملاقات اولیه با دانش آموزان بسیار آسان گیرباشم کلاس به فاجعه ی غیر قابل کنترل تبدیل خواهد شد.

*-  عنوان اصلی کتاب کلاس های توأم با سینرژی می باشدکه، مترجمین عنوان آن رابه مدیریت وکلاس داری جذاب تغییر داده اند.

تا کنون ،سیستم های انضباطی مفیدومورد قبولی معرفی گردیده است، چنین سیستم هایی به معلمان خط مشی هایی رابرای چگونگی حاکم نمودن قانون ومقررات درکلاس ارائه می دهند ، همچنین مشخص می نمایدکه درصورت نقض این قوانین ومقررات چه عواقبی درپیش خواهد بود.

علاوه براین شیوه های برقراری ارتباط مؤثر ، آموزش در شرایط دموکراتیک ونهایتاَ مشارکت فعال فراگیران درتصمیم گیری هارا معرفی می نماید.

همانگونه که قبلاً گفته شد،اکثر این برنامه ها به نحوی طراحی شده اند که شرایط را برای ارائه رفتار قابل قبول دانش آموز فراهم کند.به معلمان نیز توصیه شده تا به طرز قابل قبولی روش های اقتدار مدارانه اتخاذ نموده،انضباط را جدا از فرآیند آموزش و به عنوان تاکتیکی جهت بهتر فراگرفتن دروس،آرام نگه داشتن کلاس،ایجاد نظم در دانش آموزان و کار تؤام با احترام در کلاس به کار گیرند.

در بهترین شرایط تمیز بین آموزش و انضباط بسیار مشکل است.دانش آموزی که به طور معمول کارش را با رخوت و سستی انجام می دهد،تنها در شرایطی وادار به کار مفید خواهد شد که دارای انگیزه و انرژی شود.دانش آموزی که به طور مستمر با معلم و هم کلاسهایش رفتار نامناسب دارد،در صورتی روحیه ی همکاری پیدا خواهد کرد که اعتماد در کلاس حاکم شود.برای مثال دانش آموزی که مرتب حرف معلم را قطع می کند و و شرایط ناآرامی در کلاس به وجود می آورد، تنها با روابط حمایتی معلم است که می توان او را به همکاری دعوت نمود و با استفاده از روش حمایتی معلم می توان دانش آموز را در راستای استفاده از کلام خوب و مؤثر برای بهره گیری در فعالیت های آموزشی هدایت کرد.بنابراین انضباط چیزی جدا از آموزش و یادگیری نیست ، بلکه جزیی غیر قابل تفکیک از آموزش است.

با وجودی که آموزش و انضباط سینرژتیک مفهومی یکسان دارند،اما هنوز زود است که ما به حذف انضباط بپردازیم.معلمان در مورد کنار گذاشتن روش های تشویق شده گذشته بسیار محتاط می باشند.برای مثال گفته می شود که«در صورتی که شما معلم خوبی باشید،مشکل انضباطی در کلاس ندارید.»تعدادی از معلمین با این مطلب موافق هستند،حرف اساسی آنها این هست که هنوز هم باید عملکرد خوب معلم،مورد احترام بودن وی را در نحوه ی درس دادن او مورد ارزیابی قرار داد.آنها معتقدند که شیوه ی درس دادن می تواند رفتارهای نامناسب دانش آموزان را کاهش دهد.و نیز در صورتی که شرایط نامناسبی در کلاس رخ دهد باید با آن شرایط کنار آمد.بنابراین فرآیند آموزش و انضباط همراه هم اند و هر دو با هم می توانند به بهبود شرایط کلاس کمک کنند.چنین به نظر می رسد که در آینده ای نزدیک انضباط خشک مستمر و روزمره ، شرایط آزار دهنده ای به وجود خواهد آورد و برای معلمان و مجموعه ی فعالیت های کلاس رنگ خواهد باخت.

ضمانت آموزش و انضباط سینرژتیک

آیا به عنوان یک معلم حاضرید با دانش آموزان که انگیزه ی قوی یادگیری بوده و به دیگران اهمیت می دهند و برای معلم خود احترام قائلند و او را دارای شخصیت والایی می دانند و همواره در تمام مراحل از کاری که معلم برایشان انجام می دهد قدردانی می نمایند و خلاقیت و انرژی خود را ناشی از معلم و کلاس درس می دانند،کار کنید؟و نیز از حقوق بالایی برخوردار باشید؟مسلماً پاسخ شما مثبت است.منهای حقوق بالا،چنین شرایط مطلوب آموزشی در کلاس درس برای شما فراهم خواهد بود،کافی است برای به دست آوردن آن اراده کنید.

گرچه کار معلمی،کار چندان ساده و آسانی نیست،اما همه ی معلمان در تلاشند تا آموزش را هر چه بهتر به انجام برسانند.با افزایش تجربه معلم کار خود را تخصصی تر و ماهرانه تر ارائه می کند.علاوه بر آن بکار گیری شیوه ی سینرژی(هم توان افزایی)سبب افزایش انرژی به جای تضعیف روحیه ی کاری دانش آموز و نیز پاداش به جای ناکامی برای وی می گردد.همچنین به کار گیری این روش موجب افزایش کیفیت تدریس و افزایش یادگیری در دانش آموزان می شود.همچنین این روش موجب افزایش کیفیت تدریس و افزایش یادگیری در دانش آموزان می شود. مسلماً پس از به کارگیری چنین شیوه ای نه دیگر رخوت و تنبلی و کم کاری در دانش آموز مشاهده می شود و نه روحیه ی معلمان تضعیف گردیده،دچار نومیدی می شوند و روحیه ی همکاری و اشتیاق به کار برای هر دوی آنان(معلم و شاگرد)فراهم می آید.معلم و یادگیرنده هر دو در جهت تقویت یکدیگر و نه در خلاف مخالف و متضاد یکدیگر کار می کنند.هر دو آنان با اشتیاق به سوی یکدیگر سوق داده می شوند.کمک معلم در راستای نیازهای دانش آموزان قرار می گیرد و با برطرف کردن نیازهای دانش آموزان کیفیت زندگی آنان رو به بهبودی می گذارد.پس معلم در جهت نیازهای دانش آموزان و نه در خلاف جهت آنان حرکت می کند.اقدامات معلم نیز در جهت رفع نیازهایی همچون احساس تعلق،امید،لذت از کار،آزادی،شایستگی و قدرت دانش آموز انجام می گیرد.بنابراین ارتباط بین معلم و دانش آموزان بیشتر حاکی از تایید منزلت و شان آنان است و نیز تشویق آنها به مسئولیت پذیری بدون اقدام عملی که بر ضد منافعشان باشد.

نه عنصر مورد نیاز برای کلاس سینرژیک:

1)  اخلاقیات:یکی از عناصر اساسی سینرژی،اخلاقیات است.معلم باید اصول اخلاقی را پایه و اساس کار با دانش آموزان و حفظ انضباط بداند و در تمام امور رعایت اخلاقیات را سرلوحه کار خود قرار دهد.

2)  اعتماد:اعتماد نیز عنصر اصلی سینرژی(هم توان افزایی)است.زیرا عامل اصلی کار گروهی محسوب می شود.اگر اعتماد در گروه جریان نیابد روابط افراد و همبستگی مثبت آنان میسر نمی گردد.

3) جاذبه(فرمندی):دانش آموزان از معلمان دارای جذبه تبعیت می نمایند و همیشه بدنبال الگو گرفتن از شخصیت های جذاب هستند.جاذبه یا فرمندی تنها در انحصار صفات شخصیتی ظاهری،مثل خوب لباس پوشیدن نیست،بلکه تجربیاتی از قبیل هنرمند بودن،استعدادی خاص حتی توانایی هایی مثل داستان گویی،خوش مشرب بودن و غیره از جمله جذابیت های فردی محسوب می شوند.

4)  نحوه ی ارتباط:فرآیندی است که سبب همکاری جمعی مؤثر می شود.نوع و تربیت ارتباط کلامی،شروع ارتباطات و دوام آن تماماً بستگی به مهارت برقراری ارتباط دارد.هم چنین نوع ارتباطات و انتخاب بهترین شرایط،جهت برقراری ارتباط مؤثر که طی آن افراد دارای روحیه ای دلگرم کننده باشند،همگی بستگی به مهارت برقراری ارتباطات دارد.بهر حال توانایی برقراری ارتباطات مؤثر به روحیه ی کار گروهی و سینرژی(هم توان افزایی)می انجامد.

5) علاقه مندی:فعالیت های آموزشی باید به اندازه ی کافی جذاب،جالب و مورد علاقه ی دانش آموزان باشد،تا آنان را به این فعالیت ها جذب نماید و هم چنین این فعالیت ها باید در ارتباط با رفع نیاز های دانش آموزان باشند.

6)  توافق کلاسی:برای توفیق در کلاس داری باید موافقت و همکاری تمام اعضا فراهم شود.اغلب مسایلی که با زندگی دانش آموزان ارتباط نزدیک دارند،مورد توافق جمعی می باشند.بنابراین نحوه ی با هم بودن،طریقه ی تقسیم مسئولیت ها در گروه و اهداف از پیش تعیین شده تماماً نیاز به همکاری و توافق جمعی اعضا دارد.می بایست تمامی فعالیت ها مورد ارزیابی قرار گرفته تا مطمئن شویم که کار همگانی به نتایج مفید و مؤثری خواهد انجامید.

7)  رقابت سازنده:رقابت سازنده یعنی ایجاد چالش و رقابت در رسیدن به هدف گروهی.این واژه از جمع دو واژه ی رقابت و همکاری پدید آمده و بنابراین در چنین رقابتی نکات منفی کنار گذاشته شده و نکات مثبت هر دو در نظر گرفته می شود،که بهترین نتایج از این رقابت به دست خواهد آمد.

8)  روابط انسانی:در هر کلاس فرصت های بسیار زیادی وجود دارد تا بتوانیم مهارت روابط انسانی را برقرار کنیم. این مهارت به توسعه ی اعتماد و مهیا کردن شرایطی برای همکاری می انجامد و هم چنین به افراد می آموزد تا بتوانند در عین همکاری مؤثر با یکدیگر،احترام،پذیرش و تشویق یکدیگر را جملگی شعار خود قرار دهند.

9) حل و فصل مشکل:مسائل و مشکلات در جریان تدریس آشکار می شوند،شرایط معلم بستگی به توانایی حل و فصل مشکلات کلاس او خواهد داشت.اما هر یک از طرفین(معلم و دانش آموز)باید به نحوی مشکلاتشان حل و فصل شود،که به رضایت طرفین بیانجامد.

هنگامی که این عناصر نه گانه در کنار هم بکار گرفته شوند،خواص کلاس های تؤام با سینرژی را پدید خوهند آورد.همه ی این عناصر در دسترس شما معلمان قرار دارد.فراهم آوردن این عناصر در کلاس درس نیاز به کمی یادگیری و نیز اندکی تغییر در شیوه های کارهای شما با دانش آموزان دارد.در ادامه ی مطالعه ی کتاب شما با چگونگی این امور آشنا خواهید شد.شکل1-1 نه عنصر ایجاد کننده ی سینرژی را معرفی می کند.اعتماد در مرکز قرار گرفته زیرا تعاملات کلاسی را شدیداً تحت تاثیر قرار می دهد.ایجاد جو اعتماد مسئولیت بزرگ معلم است.اگر در جهت حرکت عقربه ساعت عناصر را دنبال کنید ابتدا عنصر اخلاقیات را مشاهده می کنید و به ترتیب جاذبه(فرمندی)ارتباط و علاقه مندی قرار دارند.ایجاد این عناصر نیز جملگی از مسئولیت های معلم به شمار می رود.در ادامه عناصر توافق کلاسی،رقابت سازنده،روابط انسانی و حل و فصل مشکل را مشاهده می کنید.معلم و دانش آموز در ایجاد این عناصر مسئولیت مشترک دارند. 

درباره ی این مطالب فکر کنید:

1)آیا از میان معلمان خود،آموزگاری را به یاد می آورید که در اجرای انضباط کلاسی ضعیف عمل می کرد؟آیا به این معلم علاقه مند بودید؟به نظر شما عدم کارآیی او در کنترل کلاس چه بود؟

2)به دو یا سه نفر از بهترین معلمان سابق خود فکر کنید.آنها چه خصوصیاتی داشته اند و یا چه اعمالی انجام می دادند که شما آنان را به عنوان معلمان ویژه ی خود در خاطر دارید؟

3)به موقعیت هایی بیندیشید که سینرژی در کلاس را تجربه کنید.آن موقعیت ها چه بوده اند؟چه کسانی در ایجاد این موقعیت ها شرکت داشته اند؟چه میزانی از اعتماد بین شما و سایرین در این تجربیات وجود داشت؟

4)عناصر لازمه جهت ایجاد جو سینرژی در کلاس چیست؟آنها را برشمرید.آیا فکر می کنید در غیاب هر یک از این عناصر باز هم سینرژی قابل دسترسی می باشد؟کدامیک از عناصر نه گانه مهمترین عنصر جهت ایجاد انضباط و آموزش در کلاس می باشند؟

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------